Skocz do zawartości

fortyck

Administrator
  • Postów

    10 791
  • Dołączył

  • Ostatnia wizyta

Treść opublikowana przez fortyck

  1. 18 pażdziernika 2024 Forteczne klimaty (873)
  2. fortyck

    Kitaro - aktualności

    Kitaro - Sitara (live) From the album Zen - Live In Katsuyama Listen at Spotify: https://spoti.fi/3SObpUO Listen at Apple Music: https://apple.co/4bJdLeu Listen at Amazon: https://amzn.to/4fi7GJ1 Buy at Domo Music Group: https://bit.ly/3y0T0gl
  3. Andreas Vollenweider - Caverna Magica Live 2024 – Concert in Zurich Excerpts from the live concerts on 11 and 12 October 2024 in Zurich, Switzerland. Upcoming concerts in the Netherlands and Poland: https://www.vollenweider.com/concerts...
  4. Newsletter 16.10.2024 Enjoy the concert in full length The new album ‘Live At Rockpalast 1982’ was released recently and made it straight into the top 100 of the German album charts. Now another highlight is following: the historic concert can be seen in the full length on the ‘Andreas Vollenweider and Friends Digital Stage’ The legendary event on the Lorelei, high above the river Rhine, was one of the first big concerts of the three friends and the beginning of an incredible adventure. Don't miss it – or experience it all over again... Watch now The new album ‘Live At Rockpalast 1982’ is available in stores everywhere as a CD+DVD and on all streaming platforms. Listen now Excerpts from the sold-out concerts in Zurich, Switzerland, this past weekend. We are looking forward to the upcoming concerts in the Netherlands and Poland 19 October 2024 (sold out) After 30 years, Andreas and his friends are returning to Amsterdam – The Netherlands, Royal Theater Carré (sold out) 21 October 2024 (sold out) Revisiting Poland after 14 years Bielsko-Biala – Poland, Cavatina Hall (sold out) 23 & 24 October 2024 Revisiting Poland after 14 years Warsaw – Poland, Stodola Concert Hall Tickets Bileteria We will let you know when we and where we continue next year...
  5. 15 pażdziernika 2024 Forteczne klimaty (872)
  6. fortyck

    Nowy materiał na blogu

    Dziś odbędzie się publikacja nowego materiału (sami się przekonacie o czym) na blogu fortecznym - http://fortyck.blogspot.com/ - zapraszam!
  7. fortyck

    Nowy materiał na blogu

    Dziś odbędzie się publikacja nowego materiału (sami się przekonacie o czym) na blogu fortecznym - http://fortyck.blogspot.com/ - zapraszam!
  8. Otwarcie parku na terenie fortu "Kościuszko". Wielka metamorfoza u stóp Kopca Kościuszki. Kilkanaście lat prac dało wyjątkowy efekt Aleksandra Łabędż 13 pażdziernika 2024 fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie Zaledwie kilka dni temu - po trzynastu latach prac - zakończono rewitalizację terenu trzech bastionów fortu 2 "Kościuszko". W niedzielę, 13 października, mieszkańcy miasta mogli na żywo oglądać jej efekty. Od godz. 11.00 do godz. 16.00 na terenie Fortu (znajdującego się przy al. Waszyngtona 1 w Krakowie) czekały przeróżne atrakcje, szczególnie dla najmłodszych mieszkańców Krakowa. Każdy mógł znaleźć coś dla siebie! Metamorfoza u stóp Kopca Kościuszki robi ogromne wrażenie. Powstanie parku pod Kopcem Kościuszki kosztowało łącznie 35 mln zł. Wielkie otwarcie parku W programie otwarcia nowego parku przewidziano m.in.: spacer z przewodnikiem dr Krzysztofem Wielgusem po terenie Fortu Kościuszko, spotkanie z rekonstruktorami, zabawy plenerowe dla dzieci z animatorami, forteczna gra terenowa z nagrodami i stanowiska do zajęć plastycznych dla dzieci. - W związku z zakończeniem prac rewitalizacyjnych, teren parku zostanie przekazany w zarząd wyspecjalizowanej w tym zakresie miejskiej jednostce, tj. Zarządowi Zieleni Miejskiej w Krakowie - informuje Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie. Kilkaset lat historii Jak przypomina Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa: "Kopiec Kościuszki został usypany na szczycie Wzgórza Św. Bronisławy w latach 1820–1823. Jeszcze w XIX wieku Kopiec stał się celem licznych pielgrzymek Polaków ze wszystkich zaborów. Równocześnie, w połowie XIX stulecia, wokół kopca wzniesiono zabudowania fortu cytadelowego, stanowiącego jedno z najwyższej położonych ogniw powstającego systemu obronnego składającego się na Twierdzę Kraków, rozwijaną przez Austriaków aż do I wojny światowej. Fort „Kościuszko” składał się z pięciu bastionów oraz budynku koszar. Pod koniec II wojny światowej i w pierwszych latach powojennych wyburzono trzy bastiony po zachodniej stronie Kopca, a to co z nich pozostało przykryto ziemią, która szybko zarosła samosiewnymi drzewami". Rewitalizacja trwała długie lata Blisko 13 lat temu, w 2011 roku przystąpiono do odsłaniania reliktów bastionów I–III i łączących je murów (tzw. kurtyn). Od początku prace wspierał Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Kraków, przyznając na ten cel dofinansowania z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. W pierwszej kolejności wykonano badania archeologiczne, a następnie odkopano i zabezpieczono wydobywane z ziemi mury. Prace prowadzono na obszarze ponad 17 tys. mkw. W latach 2014 - 2018 prowadzono sukcesywnie prace dotyczące porządkowania terenu bastionów od strony Kopca Kościuszki. W latach 2019 – 2020 prace koncentrowały się na terenie Bastionu I. Prace przyspieszyły dopiero w 2021 roku, a wszystko to za sprawą pozyskanych przez miasto środków unijnych w ramach regionalnego programu operacyjnego, zarządzanego przez Województwo Małopolskie. - W efekcie przeprowadzono zabezpieczenie i konserwację reliktów trzech bastionów, znajdujących się między nimi kaponier oraz hangaru artyleryjskiego wraz z uczytelnieniem obrysów poszczególnych elementów fortyfikacyjnych. Równocześnie wytyczono ścieżki parkowe, wykonano instalację oświetleniową i zamontowano elementy małej architektury - wylicza SKOZK. Posadzono też specjalnie dobrane - zarówno pod względem przyrodniczym, jak i historycznym - gatunki roślin, które mają stanowić o wartości przyrodniczej tego miejsca. Ponadto wykonana została instalacja do gromadzenia i wykorzystania wody deszczowej na potrzeby pielęgnacji zieleni. Obiekt powstały u stóp kopca ma też część o charakterze amfiteatralnym. Może ona okresowo pełnić rolę miejsca organizacji kina letniego czy koncertów muzycznych. Prace rewitalizacyjne prowadzone były na zlecenie ZBK pod nadzorem miejskiego konserwatora zabytków. Ich celem było zrewitalizowanie obszaru po zniszczonych bastionach I-III fortu "Kościuszko" - poprzez ich przystosowanie do funkcji ogólnodostępnych terenów rekreacyjno-wypoczynkowych o charakterze parkowym. Co jeszcze zostanie wykonane? W ciągu najbliższych 4-6 tygodni pod kopcem zostaną jeszcze zamontowane - po uzgodnieniu ich treści - tablice informacyjne, dzięki którym utworzony park będzie można przemierzać ścieżkami dydaktycznymi poświęconymi zieleni fortecznej i fortyfikacji. W ramach otwarcia parku udostępniona dla mieszkańców została zdecydowana większość terenu inwestycji. Do końca roku prowadzone będą jeszcze prace na terenie Bastionu III wraz z jego otoczeniem. Ponadto w pierwszej połowie 2025 r. na terenie parku wykonany zostanie ogród sensoryczny. Ile to kosztowało? Powstanie parku pod Kopcem Kościuszki kosztowało łącznie 35 mln zł. Prace konserwatorskie i zabezpieczające zostały dofinansowane przez Społeczny Komitet łącznie kwotą 4,5 mln zł. Z kolei 13,5 mln zł zostało uzyskane ze środków unijnych. fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie fot. Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie Żródło: https://krakow.naszemiasto.pl/otwarcie-parku-na-terenie-fortu-kosciuszko-wielka/ar/c1-9814249?fbclid=IwY2xjawF5seNleHRuA2FlbQIxMAABHRcSbuP7J3J_LGBWUEFqgusVh9RoOSn8DB47UgtUrJ6JAjOt6T-cCKRWTw_aem_AEkRJiQuqgwZzEX7CTDJ_A
  9. 12 pażdziernika 2024 Forteczne klimaty (871)
  10. fortyck

    Kitaro - aktualności

    Zen : Live In Katsuyama by Kitaro for your Grammy Consideration. https://www.facebook.com/DinoMalitoMusic/videos/856412940016582 Internationally acclaimed, Grammy and Golden Globe award winning composer Kitaro and his ensemble created an electrifying, soul-stirring performance of some of his most beloved and renowned compositions. For fans worldwide who were unable to attend this special event, Zen: Live In Katsuyama puts listeners at the heart of the ever-fascinating visual and sonic action. To read the full article, please visit: https://bit.ly/3YhKns6 Album playlist: https://bit.ly/4eBY76S Żródło: https://www.facebook.com/DinoMalitoMusic
  11. fortyck

    Kitaro - aktualności

    Kitaro - Requiem (live) From the album Zen - Live In Katsuyama Listen at Spotify: https://spoti.fi/3SObpUO Listen at Apple Music: https://apple.co/4bJdLeu Listen at Amazon: https://amzn.to/4fi7GJ1 Buy at Domo Music Group: https://bit.ly/3y0T0gl
  12. Błąd urzędnika, wina dewelopera? Sprawa zburzonego fortu ponownie przed sądem Dawid Kuciński 10 pażdziernika 2024 fot. Krzysztof Kalinowski/LoveKraków.pl Podczas rozprawy odwoławczej od wyroku skazującego dewelopera oraz architekta i kierownika budowy za zburzenie zabytkowego fortu, obrońcy oskarżonych dziwili się temu, dlaczego żadnych konsekwencji nie poniósł krakowski urzędnik. Przy ul. Wybickiego na działce należącej do spółki Frax-bud znajdowały się elementy dawnej Twierdzy Kraków, a konkretnie Fort N-10 Prądnik Biały, który powstał na początku XX wieku. W 2018 roku spółka wyburzyła obiekt, twierdząc, że nie wiedziała, iż to zabytek, a sprawą zajęła się prokuratora. W postępowaniu przed sądem rejonowym Franciszek D., prezes spółki oraz jego syn Daniel D., zostali uznani za winnych nieumyślnego zniszczenia zabytku. Sąd stwierdził, że działali wspólnie i w porozumieniu, nie sprawdzili, czy faktycznie mieli do czynienia z obiektem zabytkowym. Kara: rok pozbawienia wolności w zawieszeniu na trzy lata oraz grzywna w wysokości 50 tys. złotych per capita. Oprócz tego skazani zostali architekt Grzegorz L. oraz kierownik budowy Krzysztof H. Pierwszy mężczyzna zdaniem sądu miał poświadczyć nieprawdę w dokumentacji projektowej dla rozbiórki, drugi – wprowadzić do dziennika budowy nieprawdziwe dane. Architekt został skazany na pół roku więzienia w zawieszeniu i 5 tys. kary grzywny, natomiast kierownik budowy został uniewinniony. Od innych, mniej istotnych zarzutów mężczyźni zostali uniewinnieni, bądź czyny uległy przedawnieniu. Wiedzieli, co burzą? Pozostałości po forcie, kwiecień 2018 Do sądu okręgowego trafiły apelacje wszystkich stron. Prokurator Małgorzata Nowotny domaga się zmiany kwalifikacji czynu i skazania deweloperów za umyślne działania. Przekonywała, że w Krakowie inwestorzy muszą się liczyć z tym, że mogą mieć do czynienia z zabytkami. Prokurator uważa, że Franciszek i Daniel D. są osobami doświadczonymi w budownictwie oraz posiadają odpowiednią wiedzę w tym zakresie. – To nie było przypadkowe zniszczenie zabytku – powiedziała Małgorzata Nawotny. Co więcej, prokurator chciała, aby ukarać właścicieli firmy jeszcze z innego paragrafu, wiążąc zniszczenie pozostałości pofortecznych przy ul. Wybickiego z uszkodzeniem całej Twierdzy Kraków. Natomiast wymiar kary był dla śledczej satysfakcjonujący. Jeśli zaś chodzi o architekta i kierownika budowy, to zdaniem prokuratury, powinni oni wiedzieć, że mają do czynienia z zabytkiem, a nie wiatami czy halami magazynowymi. W tej sprawie padł wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez sąd I instancji. Inwestor miał korygować urzędnika? Adwokat Piotr Mucha w swojej apelacji domagał się uniewinnienia swojego klienta Damiana D. Podkreślił, że w Krakowie deweloper jest łatwym celem, a opinia publiczna domaga się jego ukarania. Natomiast nikt się nie zastanowił nad jedną rzeczą. – Oskarżony miał zgodę administracyjną na rozbiórkę. Faktycznie, wydaną na skutek błędu urzędniczego, ale jednak. Nie można obciążyć obywatela błędem urzędnika – podkreślił mecenas. Ale to nie wszystko, co zrobili inwestorzy. Wcześniej, zdaniem prawnika, sprawdzili to, czy w ewidencji zabytków znajduje się jakikolwiek budynek leżący na ich nieruchomości, podobne czynności dokonali w Miejskim Systemie Informacji Przestrzennej. – Co jeszcze powinni zrobić? Zakwestionować zapisy w ewidencji i skorygować urzędników miejskich? – dopytywał obrońca. Adwokat dodał, że skoro inwestorzy i budowlańcy siedzą na ławie oskarżonych, obok nich powinien zasiąść urzędnik. Zwrócił uwagę również na absurd całej sytuacji. – Co by było, gdyby nie otrzymał zgody na rozbiórkę? Rozpatrywalibyśmy zarzut usiłowania zniszczenia zabytku? – zapytał. W podsumowaniu adwokat skierował uwagę na błąd urzędnika i to, jak ulgowo został potraktowany oraz na oczekiwania wobec inwestorów: aby weryfikowali prawomocną decyzję administracyjną, a także poprawność ewidencji zabytków. Oskarżony Daniel D. podkreślił, jak trudno w Krakowie zdobyć pozwolenia na realizację prac i jaki to długi proces. – Tym bardziej uzyskanie takiej decyzji uświadamia inwestora, że może prowadzić prace – stwierdził. Podobnie argumentował obrońca Franciszka D., przypominając, że początkowo fort nie miał być zburzony. Jednak, gdy okazało się, że nie jest w żadnym spisie, a urząd dał zielone światło, zmienił koncepcję. – Oskarżony nie miał świadomości, że to zabytek. A gdyby chciał działać niezgodnie z prawem, bezcelowe byłoby uprzedzenie urzędu, że będzie rozbiórka – stwierdził mecenas. W toku postępowania niektórzy ze świadków dziwili się, że kierownik budowy z wykształceniem technicznym nie rozpoznał od razu zabytku. Jego obrońca stwierdził, że taki zarzut byłby słuszny, gdyby stał tam Zamek Królewski na Wawelu, a nie pozostałości po fortach, zabudowane i przemianowane na warsztat. Podobnie tłumaczył obrońca architekta. – Oskarżony miał trzy dokumenty: dziennik budowy, mapkę ewidencyjną i akt administracyjny, na podstawie którego, mógł realizować prace rozbiórkowe. I co miał zrobić? Powiedzieć inwestorowi, że nie będzie wykonywał tych prac? Dodatkowo nie miał takiego doświadczenia, żeby poznać, że rozbiera pozostałości po forcie – zaznaczył adwokat. Fort został odbudowany i w połowie tego roku otrzymał pozwolenie na użytkowanie. Jego realizacja była warunkiem otrzymania zgody na prowadzenie dalszych etapów inwestycji deweloperskiej w tym miejscu. Natomiast wyrok w sprawie zapadnie 22 października. Żródło: https://biznes.lovekrakow.pl/aktualnosci/blad-urzednika-wina-dewelopera-sprawa-zburzonego-fortu-ponownie-przed-sadem_58546.html?fbclid=IwY2xjawF0f-pleHRuA2FlbQIxMQABHdCWA_ocjmppHE2YzPrw1oeqoi-MnU_R5CyCyRjj6PbztVd7fQ7YS_khRQ_aem_F9-ILeYXRLzE4dIMFo2eCA
  13. 9 pażdziernika 2024 Forteczne klimaty (870)
  14. fortyck

    Nowy materiał na blogu

    Dziś odbędzie się publikacja nowego materiału (sami się przekonacie o czym) na blogu fortecznym - http://fortyck.blogspot.com/ - zapraszam!
  15. fortyck

    Nowy materiał na blogu

    Dziś odbędzie się publikacja nowego materiału (sami się przekonacie o czym) na blogu fortecznym - http://fortyck.blogspot.com/ - zapraszam!
  16. 6 pażdziernika 2024 Forteczne klimaty (869)
  17. Rondo Mogilskie: brud, ptasie odchody i coraz większa ruina. Radny zaapelował do prezydenta o pilne działania Małgorzata Mrowiec 5 pażdziernika 2024 Tegoroczne obrazki z ronda Mogilskiego. Od lat temat uporządkowania reliktów fortu powraca - i pozostaje nierozwiązany. Marcin Banasik Powraca kolejnym akcentem niekończąca się historia popadających w coraz gorszą ruinę pozostałości fortu w "podziemiach" ronda Mogilskiego. Ale chodzi nie tylko o fort - mieszkańcy domagają się solidnych porządków na tym bardzo uczęszczanym węźle komunikacyjnym. W ślad za interwencją mieszkańców radny miasta Piotr Moskała (Klub Radnych KO) zwrócił się w tej sprawie do prezydenta Krakowa. Jest już odpowiedź - ale nie zapowiedź pilnych działań. Radny w złożonej interpelacji radny zaapelował o podjęcie przez służby podległe prezydentowi pilnych działań w celu uporządkowania terenu znajdującego się na tzw. dolnej płycie ronda Mogilskiego. "Mieszkańcy skarżą się na panujący brud, zalegające odchody ptasie oraz zły stan resztek fortu (Bastion V Lubicz)" - wymienia radny Piotr Moskała. Na interpelację, z drugiej połowy września, jest już odpowiedź, podpisana przez wiceprezydenta miasta Stanisława Kracika. Na początek wiceprezydent tłumaczy, że relikty fortu reditowego V "Lubicz" pośrodku ronda to zabytek, więc wszelkie prowadzone tam prace (w tym usuwanie samosiejek) muszą być uzgodnione oraz wykonywane pod nadzorem konserwatorskim. Ponadto - jak przypomina - w 2022 r. w obrębie tego obiektu, w szczelinach i ubytkach ścian oraz w wolnych przestrzeniach pod dachem znaleziono siedliska chronionych gatunków ptaków i nietoperzy, w związku z czym przed rozpoczęciem prac należy uzyskać stosowne zezwolenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie. Bez 1,6 mln zł sytuacja się nie zmieni Zarząd Dróg Miasta Krakowa, w którego gestii jest to miejsce, dysponuje zatwierdzonym projektem zabezpieczenia ruin wraz z pozwoleniem na roboty budowlane oraz stosownym pozwoleniem małopolskiego konserwatora zabytków. Pozwolenia te tracą ważność 31 grudnia 2025 roku. "Do czasu uzyskania środków finansowych - szacunkowo ok. 1 600 000 zł - wykonanie prac nie będzie możliwe. Kwota ta stanowi ponad połowę wartości ewidencyjnej obiektu (2 444 372,56 zł). Aktualnie zadanie jest przedmiotem analizy podczas prac nad budżetem Miasta Krakowa na rok 2025" - czytamy w odpowiedzi na interpelację radnego Moskały. Wiceprezydent w przygotowanej odpowiedzi zaznaczył, że ZDMK w ramach umowy utrzymaniowej zleca na bieżąco sprzątanie fortów, jednak prace te są niewystarczające. "Zwykle kolejnego dnia po wykonaniu prac obiekt jest ponownie zanieczyszczony. Obiekt systematycznie zanieczyszczają m.in. gromadzące się w tym rejonie osoby bezdomne" - tłumaczy Stanisław Kracik. Zarząd Dróg Miasta Krakowa w tym roku - jak czytamy w odpowiedzi na interpelację - przeprowadzał kilkukrotnie prace remontowe na tym terenie, m.in.: usuwania odrywających się elementów zadaszenia, które nie spełnia już swojej funkcji ochrony murków przed warunkami atmosferycznymi; naprawy schodów od strony ul. Mogilskiej; usunięcia śmieci, gruzu i luźnych zniszczonych elementów; wycięcia uszkodzonego słupka balustrady, który stwarzał zagrożenie; naprawy części zewnętrznej murku polegającej na oczyszczeniu luźnych, odspojonych cegieł i ich ponownym montażu ( prace poza częścią zabytkową); naprawy schodów od strony ul. Lubicz. Łączny koszt prac utrzymaniowych, interwencyjnych przy murkach w pierwszej połowie 2024 r. wyniósł prawie 21 tys. zł brutto. Brud? Sprzątane codziennie, odchody ptasie usuwane raz w miesiącu Tak jak nie ma konkretnej deklaracji, kiedy miasto w końcu uporządkuje pozostałości fortu, tak też nie padła zapowiedź pilnych działań i wysprzątania dolnej płyty ronda - ma ono być bowiem odpowiednio sprzątane na bieżąco. Według odpowiedzi wiceprezydenta, obszar ronda Mogilskiego "jako teren intensywnie użytkowany otoczony jest specjalnym nadzorem" przez Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania i potrzebne prace porządkowe wykonywane są tam w sposób regularny, zgodny z harmonogramami. "Pracownicy MPO Sp. z o.o. raz dziennie opróżniają 28 sztuk koszy ulicznych, utrzymują czystość na terenach zielonych wraz z otoczeniem ruin fortu "Lubicz", oczyszczają chodniki, ścieżki rowerowe. W sposób ciągły realizowane są prace polegające na usuwaniu graffiti, wlepek z powierzchni ścian, klatek schodowych, wind, poręczy. Oczyszczanie wind, tj. zamiatanie podłóg oraz mycie całego wnętrza wind wraz z dezynfekcją i użyciem środków zapachowych wykonywane jest codziennie przed godz. 6, a mycie rur odpływowych z odchodów ptasich raz w miesiącu (w pierwszy poniedziałek)" - przekonuje wiceprezydent. Odpowiedź na interpelację zamyka jeszcze informacja, że kontrola czystości przeprowadzona przez dyspozytorów MPO 20 września (wtedy wpłynęła interpelacja radnego) "nie ujawniła zaniedbań w realizacji prac porządkowych", a wszystkie interwencje zgłaszane do pracującej całodobowo dyspozytorni MPO realizowane są na bieżąco. fot. Marcin Banasik fot. Marcin Banasik fot. Marcin Banasik fot. Marcin Banasik fot. Marcin Banasik fot. Marcin Banasik fot. Marcin Banasik Żródło: https://krakow.naszemiasto.pl/rondo-mogilskie-brud-ptasie-odchody-i-coraz-wieksza-ruina/ar/c1-9809001?fbclid=IwY2xjawFvlHpleHRuA2FlbQIxMAABHTmhkmljjUuDgyq8C2b_HBa79dDTbjCs10p8_juuNQLEvz_LbzAUY1qEBg_aem_CmoVyPLvOlXGO_A9uTOIjA
  18. Otwiera się nowy park na terenie fortu - efekt metamorfozy u stóp Kopca Kościuszki Małgorzata Mrowiec 5 pażdziernika 2024 Anna Kaczmarz, Szymon Korta Otwarcie parku na terenie fortu 2 "Kościuszko" zapowiedział na następną niedzielę, 13 października, Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie. - Zrealizowany park to zupełnie nowa przestrzeń na mapie Krakowa o niezwykłych walorach widokowych i rekreacyjnych, będąca efektem prowadzonych od przeszło 10 lat prac rewitalizacyjnych najbliższego otoczenia Kopca Kościuszki - informuje ZBK, zapraszając krakowian na otwarcie. Nowa miejska przestrzeń pod kopcem Prace rewitalizacyjne u stóp Kopca Kościuszki prowadzone były na zlecenie Zarządu Budynków Komunalnych w Krakowie pod nadzorem miejskiego konserwatora zabytków. Przedsięwzięcie było współfinansowane ze środków unijnych oraz dotacji Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Jego celem było zrewitalizowanie obszaru po zniszczonych bastionach I-III fortu "Kościuszko" - poprzez ich przystosowanie do funkcji ogólnodostępnych terenów rekreacyjno-wypoczynkowych o charakterze parkowym. W ramach prac wykonywane było zabezpieczenie odkopanych reliktów fortyfikacji - a więc kaponier, hangarów, potern, murów bastionów itp. - wraz z ich uczytelnieniem i konserwacją. Pojawiły się też ścieżki po terenie bastionów, które zapewniają łatwy dostęp i komunikację po tym obszarze. Wprowadzono oświetlenie parkowe i iluminację. Teren ma mieć funkcje rekreacyjne, kulturalne i edukacyjne. Na otwarciu spotkanie z rekonstruktorami, forteczna gra i wata cukrowa ZBK zaprasza całe rodziny do odwiedzenia 13 października fortu 2 "Kościuszko" i przekonania się na własne oczy, jaką metamorfozę przeszedł teren Bastionów I-III tego fortu. W ramach otwarcia parku od godz. 11 do 16 na terenie fortu 2 "Kościuszko" na krakowian i turystów będzie czekało wiele atrakcji, przygotowanych szczególnie z myślą o najmłodszych. W programie znalazły się m.in: spacer z przewodnikiem po terenie fortu 2 "Kościuszko", spotkanie z rekonstruktorami, zabawy plenerowe dla dzieci z animatorami, forteczna gra terenowa z nagrodami, stanowiska do zajęć plastycznych dla dzieci, wata cukrowa i wiele innych atrakcji. fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta fot. Anna Kaczmarz, Szymon Korta Żródło: https://krakow.naszemiasto.pl/otwiera-sie-nowy-park-na-terenie-fortu-efekt-metamorfozy-u/ar/c1-9808955?fbclid=IwY2xjawFvj9BleHRuA2FlbQIxMAABHTmhkmljjUuDgyq8C2b_HBa79dDTbjCs10p8_juuNQLEvz_LbzAUY1qEBg_aem_CmoVyPLvOlXGO_A9uTOIjA
  19. Rewitalizacja zabytku Twierdzy Kraków w finale konkursu dla najlepszych modernizacji w Polsce Małgorzata Mrowiec 30 września 2024 Ostróg bramy fortecznej "Bielany" znajduje się przy ul. Księcia Józefa 65. Anna Kaczmarz Rewitalizacji ostrogu bramy fortecznej "Bielany" przy ul. Księcia Józefa w Krakowie znalazła się w wąskim gronie finalistów konkursu Modernizacja Roku & Budowa XXI w. w kategorii "Małe jest piękne" - pochwalił się Zarząd Budynków Komunalnych, który realizował tę inwestycję. W 28. edycji konkursu, o którym mowa, wzięło udział ponad 630 inwestycji z całej Polski, a do finału zakwalifikowały się 93. Ostróg - wartownia bramy fortecznej "Bielany" to element fortyfikacji Twierdzy Kraków. Pochodzi z 1908 roku. Po 1920 r. był wykorzystywany w różnych okresach - i po stosownej adaptacji - jako lokal gastronomiczny, sklep, a także skład budowlany. "Forma i zachowane elementy wyposażenia reprezentują typowe cechy austriackiej szkoły fortyfikacji. Ostróg do dzisiaj przetrwał jako jedyny, najbardziej kompletny przedstawiciel umocnień rdzenia byłej Twierdzy Kraków" - podkreśla Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie. Powrót do pierwotnego wyglądu, ale nie tylko W latach 2021-22 obiekt przeszedł generalny remont, na który pieniądze pochodziły z budżetu miasta oraz z dotacji Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. "Przeprowadzone prace remontowo-konserwatorskie utrwaliły zabytkową substancję obiektu, zabezpieczyły ją przed dalszym niszczeniem, przywróciły jego pierwotny militarny wygląd i estetykę, a także pozwoliły na jego przyszłe użytkowanie. Uporządkowano otoczenie obiektu z niską zielenią" - tak opisują rewitalizację ostrogu fortecznego bramy głównej "Bielany" organizatorzy konkursu Modernizacja Roku & Budowa XXI w. Nagradzane rewitalizacje krakowskich fortów Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie zaznacza, że od wielu lat, stale i systematycznie prowadzi prace na rzecz renowacji oraz adaptacji obiektów fortecznych Twierdza Kraków. "Cieszy nas zatem kolejne wyróżnienie za rewitalizację tych obiektów" - kwituje ZBK w mediach społecznościowych. ZBK wymienia, że wcześniej docenione zostały takie inwestycje jak: Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego stworzone na terenie fortu Jugowice - jako Budowa roku 2021 (Nagroda I stopnia) w Konkursie Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa, rewitalizacja fortu Jugowice oraz przywrócenie oryginalnego ukształtowania i pokrycia terenu z użyciem tradycyjnych technik ziemnych i nasadzeń - nagrodzone wyróżnieniem w ogólnopolskim konkursie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków "Zabytek Zadbany" w kategorii rewaloryzacji przestrzeni kulturowej i krajobrazu za utrwalenie kompozycji historycznej dzieła architektury militarnej rewitalizacja fortu nr 52 Borek - która zdobyła wyróżnienie w 27. edycji konkursu Modernizacja Roku i Budowa XXI wieku oraz nagrodę główną w XVI edycji konkursu "Kraków bez barier" w kategorii budownictwo dostępne - obiekty i przestrzenie zabytkowe. fot. ZBK fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz Żródło: https://krakow.naszemiasto.pl/rewitalizacja-zabytku-twierdzy-krakow-w-finale-konkursu-dla/ar/c1-9805861?fbclid=IwY2xjawFvi-JleHRuA2FlbQIxMAABHaAURKeEyf4Ltsq_Ez9egWAQ_f924I3H_apKXbgkBf3WCxGTJ7l1U40HFg_aem_OxhP2Y6qAgOyk7MPes3fLg
  20. Kopiec Kościuszki w Krakowie wciąż zagrożony i wymaga pilnego remontu. Opiekunowie Pomnika Historii szukają 30 mln zł Małgorzata Mrowiec 21 września 2024 Ten Pomnik Historii wymaga pilnej, kompleksowej naprawy Andrzej Banaś 30 mln złotych ma kosztować ratowanie krakowskiego Kopca Kościuszki, a dodatkowo stworzenie tam nowej przestrzeni wystawienniczej i nowej atrakcji turystycznej. Taki jest projekt. Przechylający się i osuwający zabytek potrzebuje remontu od lat, a teraz mija kolejny rok, kiedy się go nie doczeka. Opiekunowie kopca liczyli, że uda się ruszyć z pracami dzięki pieniądzom z europejskiego programu Feniks, który ma wspierać m.in. remonty Pomników Historii. Niestety: Kopiec Kościuszki wprawdzie jest jednym z nich, ale okazało się, że... musiałby jeszcze być budynkiem. Kopiec Kościuszki góruje nad Krakowem od 200 lat. Został usypany na wzgórzu bł. Bronisławy w latach 1820-1823. Obecnie jest stale podglądany przez elektroniczne czujniki monitorujące jego stan, ponieważ nie ma się dobrze. A zagrożenie dla niego stanowią przede wszystkim długotrwałe deszcze: może po prostu spłynąć wraz z nimi. - Przygotowaliśmy się i startowaliśmy na początku tego roku w pierwszej edycji programu Feniks, przeznaczonego dla Pomników Historii. W tym programie pieniądze unijne na remonty i inwestycje rozdziela Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Niestety, ministerstwo stwierdziło, że o te fundusze mogą aplikować tylko Pomniki Historii, które są budynkami, a nie obiektami - i nasz wniosek przepadł - relacjonuje Leszek Cierpiałowski, dyrektor biura Komitetu Kopca Kościuszki. Przedstawiciel Komitetu zaznacza, że w wytycznych unijnych nie ma takiego ograniczenia, nie mówią one nic o tym, że pieniądze są na budynki, a na obiekty nie. KKK dostał natomiast z ministerstwa szerokie uzasadnienie odrzucenia, odnoszące się do regulaminu. - Co ciekawe, teraz przy ogłaszaniu naboru do drugiej edycji programu Feniks (która trwa do końca września) ministerstwo dopisało w regulaminie, że kopalnie też mogą w nim uczestniczyć. My wnioskowaliśmy o poprawkę, żeby także kopiec został uwzględniony, ale nie było żadnego oddźwięku; może za słabo lobbowaliśmy? - zastanawia się Leszek Cierpiałowski. - Liczymy, że w kolejnej edycji zmieni się stanowisko ministerstwa również w sprawie Pomnika Historii, jakim jest Kopiec Kościuszki i on również będzie mógł startować w konkursie - mówi. Na razie, niestety, Komitet Kopca Kościuszki "kompletuje" tylko porażki w staraniach o finansowanie, wszędzie jest odrzucany. Przykładowo: gdy starał się o wsparcie z funduszy na osuwiska - stwierdzono, że wprawdzie osuwisko jest, ale kopiec to sztuczna góra, a tu kwalifikują się tylko osuwiska na naturalnych stokach. Remont konieczny i od dawna wyczekiwany Tymczasem ten szczególny krakowski zabytek, od 2017 r. mający też status Pomnika Historii, wymaga pilnej, kompleksowej naprawy, w tym stabilizacji jego bryły. Kopiec Kościuszki przechyla się w stronę południową i coraz bardziej osiada. W latach 1999-2002, po katastrofie budowlanej po ulewnych deszczach, przeszedł generalny remont z zastosowaniem nowatorskich wtedy metod i technologii. Ale już w 2010 r. kolejne ulewy pokazały, że nie wszystkie tamte rozwiązania zdały egzamin. Kopiec się znów przechylił, obniżył, doszło do popękania i oberwania ścieżek. Wtedy dokonano napraw, które przywróciły możliwość zwiedzania kopca, ale na zabezpieczenie przed dalszymi deformacjami ten obiekt wciąż czeka. Jest od dawna gotowy i zaakceptowany przez miejskiego konserwatora projekt budowlany. Założona metoda ratowania zabytku zakłada m.in. rozbiórkę górnej około jednej trzeciej kopca i wykonanie jej na nowo z innego materiału (tak by odciążyć górną część bryły), obłożenie całego obiektu specjalnymi matami oraz siatkami wypełnionymi tłuczniem i humusem, odpowiednio kotwionymi, w końcu - obsypanie ziemią i obsianie trawą. "Niezbędnym elementem jest także wykonanie instalacji nawadniającej, która zapewni odpowiednie warunki w miejscach silnie nasłonecznionych" - opisuje też KKK. Po wykonaniu tych wszystkich prac - jak przekazują opiekunowie obiektu - kopiec będzie wysmuklony i odzyska właściwą sylwetkę. Przejąć i zagospodarować Bastion nr III Komitet obecnie ma już opracowany szerszy projekt, którego koszt opiewa na ok. 30 mln złotych. Oprócz naprawy kopca obejmuje on m.in.: stworzenie nowej przestrzeni wystawienniczej w kaponierze południowej fortu Kościuszko u stóp kopca, z dodaniem windy, urządzenie tam wystawy, a także maping na Kopcu Kościuszki – wprowadzenie darmowych, wyświetlanych przez projektory wieczornych prezentacji o historii kopca, Zwierzyńca i Krakowa. W sumie – powstałaby nowa atrakcja turystyczna dla odwiedzających to miejsce. - Komitet ma szersze plany i zwrócił się też z wnioskiem do krakowskiego magistratu o przyznanie mu odbudowanego ostatnio Bastionu nr III, z myślą o odtworzeniu tam niegdysiejszego hangaru wewnętrznego, dwukondygnacyjnego. Dzięki temu powstałaby nowa kubatura, którą chcielibyśmy zagospodarować na cele wystawiennicze lub muzealne. Toczą się już rozmowy o przejęciu tego bastionu z Wydziałem Skarbu Miasta i Zarządem Budynków Komunalnych - informuje dyrektor biura KKK. Leszek Cierpiałowski zapowiada, że Komitet będzie znów próbował zawalczyć o możliwość uczestnictwa i zdobycia środków w konkursie Feniks. Spodziewa się, że kolejna, trzecia edycja może zostać ogłoszona z początkiem przyszłego roku. O środki w Ministerstwie Kultury teraz będzie się starał nowy prezes Komitetu prof. Piotr Dobosz (zarazem nowy dziekan Wydziału Prawa UJ) i nowy zarząd. KKK ma ponadto deklarację ze Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, że tu będzie mógł liczyć na dofinansowanie uzupełniające – ale nie na uzyskanie głównej kwoty, bo to zbyt duża suma jak na możliwości SKOZK. Schody prowadzące do kopca w opłakanym stanie Dodajmy, że na naprawę czekają również dojścia na kopiec. Popularne schody prowadzące do kopca miejscami są w rozsypce, brakuje części kamiennych płyt. Zapytaliśmy krakowski magistrat, co z ich remontem. "W sierpniu br. Rada Dzielnicy VII Zwierzyniec podjęła uchwałę w sprawie wniosku dotyczącego wprowadzenia do Wieloletniej Prognozy Finansowej zadania inwestycyjnego polegające na modernizacji schodów łączących aleję Waszyngtona z terenem Kopca Kościuszki. Termin realizacji to lata 2025-2027. Zadanie finansowane będzie w ramach środków wydzielonych do dyspozycji Dzielnicy VII Zwierzyniec" - odpowiadają urzędnicy. Za realizację tego zadania ma odpowiadać Zarząd Zieleni Miejskiej. fot. Andrzej Banaś fot. Anna Kaczmarz fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Anna Kaczmarz fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Anna Kaczmarz fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Anna Kaczmarz fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Andrzej Banaś fot. Anna Kaczmarz Żródło: https://krakow.naszemiasto.pl/kopiec-kosciuszki-w-krakowie-wciaz-zagrozony-i-wymaga/ar/c1-9797563
  21. Remontowany fort św. Benedykt wróci do swojej najstarszej wersji: odzyska czerwoną warstwę malarską Małgorzata Mrowiec 9 września 2024 Fort św. Benedykt w Podgórzu jest teraz w rękach konserwatorów. Anna Kaczmarz Fort "św. Benedykt", zbudowany w połowie XIX wieku, w swojej najstarszej wersji miał elewację pokrytą jednolitą warstwą malarską - ciemnoczerwoną. Takie są ustalenia konserwatorów i badaczy, w których rękach jest obecnie ten podgórski zabytek. Zdecydowano więc, że w ramach trwającego obecnie remontu ta barwna warstwa zostanie odtworzona. Co jeszcze zmieni się w forcie? Od końca maja trwa remont elewacji fotu "św. Benedykt". Dotąd zostało zrealizowanych ok. 70 procent prac zaplanowanych na bieżący rok. Jak zwraca uwagę Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie, w którego gestii jest fort, dokładne przyjrzenie się wątkom ceglanym stało się możliwe dopiero po ustawieniu rusztowań - co ułatwiło dostęp do ścian na całej wysokości - oraz po wstępnym oczyszczeniu elewacji metodą hydrodynamiczną. Wykonano szereg odkrywek i zlecono badania laboratoryjne pobranych próbek, co pozwoliło na zidentyfikowanie składu badanych materiałów. - Na podstawie dotychczasowych ustaleń stwierdzono, że elewacja fortu nr 31 "św. Benedykt" w części murowanej, w najstarszej warstwie historycznej pokryta była warstwą malarską - monochromią w kolorze ciemnoczerwonym - przekazali nam teraz urzędnicy z ZBK. Fort odzyskuje swoją pierwotną barwę Jak się dowiadujemy, został opracowany aneks do programu prac konserwatorskich w zakresie wątków ceglanych, a po zaakceptowaniu przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie - wdrożony do realizacji. W ramach prac konserwatorskich przewidziane jest odtworzenie niegdysiejszej warstwy malarskiej (w kolorze ciemnoczerwonym), scalenie kolorystyczne elewacji w zakresie spoin i cegieł. "W nawiązaniu do historycznego sposobu wykończenia estetycznego wątku ceglanego należy wykonać warstwę barwną w kolorze dobranym do znajdujących się na obiekcie świadków stratygraficznych nawarstwień historycznych" - czytamy w programie prac konserwatorskich. Zapisano w nim też, że należy zastosować farby o spoiwie krzemianowym lub silikatowym. A akceptacja koloru oraz sposobu nanoszenia farb ma się odbywać w ramach wizyt komisji konserwatorskiej, po przeprowadzeniu prób. Powrót do okresu bojowego Jeśli chodzi o inne z zmiany w wyglądzie zabytku, jaki do tej pory znaliśmy, to z otworów okiennych usuwane są wtórne, późniejsze kraty okienne. Dalej: w przedbramiu i w trzech osiach przyległych do przedbramia zostanie przywrócony wygląd fortu z pierwszego jego okresu, bojowego; pozostałe osie zostaną pozostawione według stanu z fazy późniejszej wprowadzonej w latach 80. XIX wieku. Prace konserwatorskie dotyczące elewacji zewnętrznej i wewnętrznej fortu "św. Benedykt" zgodnie z zawartą umową realizuje firma ANTIQA Konserwacja Dzieł Sztuki. Termin zakończenia prac zaplanowany jest na 21 maja przyszłego roku. Koszt to niespełna 3,7 mln złotych. Remont ten jest realizowany ze wsparciem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Nowe życie zabytku Docelowo fort ma nie tylko zostać zarówno wyremontowany, jak też zaadaptowany do nowych funkcji. Znajdzie się w nim centrum edukacyjne dla dzieci i młodzieży, upowszechniające wiedzę z zakresu nauk ścisłych. Zaplanowano tu również kawiarnię. Zarząd Budynków Komunalnych informuje, że cały czas realizowane są prace projektowe w zakresie rewitalizacji i modernizacji fortu nr 31 "św. Benedykt" z przystosowaniem do nowej funkcji. - Po uzyskaniu niezbędnych pozwoleń i decyzji zostanie wszczęte postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na realizację pozostałego zakresu robót. Planowany termin wszczęcia procedury przetargowej na wybór wykonawcy kolejnego etapu prac (obejmującego np. wykonanie adaptacji pomieszczeń do nowych funkcji, budowę instalacji, montaż stolarki, remont stropodachu itp.) planowany jest na pierwszy kwartał 2025 roku - przekazują przedstawiciele ZBK. Przypomnijmy, że fort "św. Benedykt" w formie wieży artyleryjskiej wznieśli Austriacy w latach 1853-56 według projektu Feliksa Księżarskiego. Stanowił część systemu obronnego Twierdzy Kraków. Od lat 80. XX wieku stał nieużywany. Ostatni lokator opuścił fort w 1984 r., a kolejne 40 lat upłynęło na rozważaniu możliwych scenariuszy przyszłości dla tego obiektu. Rozważano nawet jego sprzedaż. Ostatecznie jednak miasto odstąpiło od pomysłu zbycia tego jednego z najcenniejszych elementów Twierdzy Kraków. Jak podkreślali już kilka lat temu specjaliści, to nie tylko dzieło fortyfikacji, lecz również jeden z najbardziej eksponowanych elementów Podgórza. Do pomysłu oddania zabytku w prywatne ręce sprzeciw zgłosili miejscy aktywiści oraz radni dzielnicy Podgórze. Po protestach gmina zdecydowała, że Zarząd Budynków Komunalnych będzie szukał dla obiektu dzierżawcy. W 2022 roku ZBK jeszcze wykonał remont fosy wraz z kamiennym ocembrowaniem i drewnianej bramy wejściowej, zakonserwowano kamienny portal bramy i oryginalny mechanizm mostu rolkowego, a sam most wybudowano od nowa. Rozpoczęty w tym roku remont elewacji obiektu to pierwsza część rewitalizacji fortu, która ma potrwać do końca 2026 roku. fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Joanna Urbaniec fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Joanna Urbaniec fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Anna Kaczmarz fot. Joanna Urbaniec fot. Joanna Urbaniec fot. Joanna Urbaniec fot. Joanna Urbaniec Żródło: https://krakow.naszemiasto.pl/krakow-remontowany-fort-sw-benedykt-wroci-do-swojej/ar/c1-9791297?fbclid=IwY2xjawFvgmpleHRuA2FlbQIxMAABHZbY8QpwXUy3JGFP6x0Wh3phVNUdXtFBcM6wM8GKwMnyEbS6JgBFZ8hcgg_aem_-kJsZTc6eNPD2sO6Jes2bw
×
×
  • Dodaj nową pozycję...